Tüplü Dalışta Kullanılan Malzemeler ve Özellikleri
MASKE: Maske, su altında gözler önünde bir hava hacmi meydana getirerek görmemizi sağlar. Bu hava boşluğu dalış esnasında mutlaka dengelenmelidir. Bu sebepten burnunuz maske boşluğu içinde olmalıdır. Bir maske, maske camı, maske eteği ve maske kayışından oluşur. Bugün piyasada muhtelif renk ve stilde pek çok maske bulunmaktadır. Ancak dalma sporu büyük ölçüde görmeye bağlı olduğu için iyi bir maske seçimi çok önemlidir. Maske seçiminde; camın sertleştirilmiş ve darbeye dayanıklı olması, rahat ve yüze oturan bir eteği olması (sızdırmazlık için çok önemlidir), burnu kapayan ve dışarıdan burnun yan kısımlarını parmakla bastırmaya imkan bırakacak bir yapıya sahip olması, mümkün olduğunca küçük iç hacme sahip olması ( maskenin içine sızan suyu rahat boşaltabilmek için ) ve mümkün olduğunca geniş bir görüş açısının olmasına dikkat edilmelidir.
ŞNORKEL: Snorkel su üstünde yüzen bir dalgıçınbaşını sudan çıkarmadan hava almasını sağlar. Serbest dalıcılar snorkeli su altını devamlı görebilmek için kullanırlar. Tüplü dalışlarda ise snorkel su üstünde yüzerken tüpteki havayı harcamamak için kullanılır. Şnorkel sitilleri çeşitlidir, dalışta kullanılan snorkeller nefes almayı engelleyici ve zorlayıcı özelliğe sahip olmamalıdır. Özellik olarak geniş boru çaplı olması, 42 cm’den daha uzun olmaması ve yuvarlatılmış keskin olmayan dönüşlerle ortaya çıkmış olmaması lazımdır. Şnorkel seçiminde en önemli faktör rahatlık ve uyumdur. Neopren plastik ve silikondan yapılmış olanlar en makbülleridir.
PALETLER: Sıvı içinde ellerin ve bacakların hareketi ilerleme ve hareket edebilmek için yeterli değildir. Bu bakımdan paletler ayaklara takılan ve suyu itici yüzeyi artıran bir takım ilave parçadır. Modern paletler topuğu kapalı ve atkılı tip paletler olmak üzere 2 çeşittir. Topuğu kapalı paletler genelde serbest dalıcılar tarafından kullanılır. Paletlerin bilhassa atkılı tip olanlarının seçimine özen göstermek lazımdır. Bir kere atkılar kolay, çabuk ve az gayretle ayarlanabilir olmalıdır. Paletlerin oldukça kozmopit bir yapısı vardır. Ayak cepleri ve atkıları neopren lastiği veya benzer bir lastikten yapılır. Palet Bıçağı ise termoplastik malzemeden yapılır, bunun sebebi hafif olması, daha iyi itme sağlaması ve çeşit ve renklerinin çok olması. Palet seçiminde en önemli faktörler paletin boyu, sizin bacaklarınızdaki fiziksel güç ve daldığınız coğrafi bölgedir. Geniş ve sert bıçaklı paletler en çok güç isteyen paletlerdir.
PATİK : Arkası açık veya atkılı diye adlandırdığımız paletlerin kullanılabilmesi için gereklidir. Aynı zamanda kıyıdan suya girişlerde dalıcının ayaklarını batmalara karşı korur. Dalış teknesinde ise ayakların kaymasını önler. Tabanı plastik-kauçuk, üst kısmı ise neoprenden imal edilir.
AĞIRLIK KEMERİ: Aletli veya aletsiz dalışlarda dibe daha rahat varmaya yarayan ve kendi ağırlığınıza göre ayarlanan ağırlıklardır. İki yana hatta biraz ön tarafa gelecek şekilde ortalanarak takılır. Kemerin ucu 10-15 cm kadar olmalıdır, bunun nedeni, derinde bir yere takılma riskini azaltmak ve derinde iken acil çıkış gerekirse ağırlıkları daha kolay çıkartabilmektir.
ELBİSE: Genelde dalış için hazırlanmış ıslak elbiseler ısı yalıtım özelliği yüksek olan köpük neoprenden imal edilmiştir. Dalış elbiseleri vücut ile elbise arasında ince bir katman suyu muhafaza eder. Vücut tarafından ısıtılan bu su tabakası sayesinde ısı kaybı önlenmiş olur. Sıcak denebilecek bir suda bile vücut havaya oranla 25 kez daha fazla ısı kaybeder. Bu durumdan korunmak için elbise kullanılmalıdır. Kullanılacak elbise dalış şartlarına bağlıdır. Dalış elbisesi vücuda tam oturmalı ancak hareketi ve nefes alıp vermeyi zorlaştırmamalıdır. Koltuk altlarında kollarda boyunda ve sırtta boşluk meydana getiren elbiselerden kaçınılmalıdır çünkü bu boşluklarda su hareket edecek ve ısı kaybına yol açabilecektir. Mümkün olduğunca az dikişli ve ileride de yapılacak dalış türleri göz önüne alınarak elbise seçmekte fayda vardır.
Türkiye’ de dalış yapacak ve kuzey denizlerinde dalmayı düşünmeyen bir sportif dalıcı için iki parçalı 5mm – 7.5 mm lik başlıklı bir elbise uygundur. Gerekirse yaz ayında güney sahillerinde yapılacak dalışlar için elbisenin tek parçası kullanılabilir. Kuru (hiç su geçirmeyen) elbiseyi ise profesyonellere ve kış mevsiminde sık ve aynı günde tekrarlayan dalış yapacaklara önerebiliriz.
DENGE YELEĞİ (Bouyancy Control Device) (BC): Denge yeleği şişirilerek genişleyebilen veya söndürülerek küçülebilen ve plastik torbaya benzeyen bir can yeleğidir. Hacminin genişleyebilmesi veya azabilmesi sayesinde bir dalgıcın ihtiyacı olan yüzerlik ayarlamalarını sağlar. Modern denge yelekleri istenildiğinde direk tüpten gelen hava ile şişirilebilirler. Söndürmek için de ya hava tahliye düğmeleri veya tahliye valfleri kullanılır. BC’ler kullanılması mecburi olan dalış malzemelerindendir. Su üstünde dinlenmek, yani pozitif yüzerlilik veya dalış esnasında herhangi bir derinlikte dalgıcın nötr yüzerliğini elde etmesine yardımcı olur. Üç tip denge yeleği vardır. Boyundan geçen tip, sırtlık altı tip ve ceket tipidir.
DALIŞ ELDİVENİ: Elbise ile bir takım olan ve dalış esnasında bir yerlere tutunurken ola bilecek kaya ve kabuk çizilmeleri, diken batmaları gibi ve de en önemlisi soğuk su dalışlarında ellerin üşümesini engelleyen bir malzemedir.
SCUBA TÜPLERİ: Scuba tüpleri su altında soluyacağımız basınçlı havayı taşımaya yarayan metal kaplardır. Değişik ebat ve kapasitede yapılırlar. En çok kullanılan tüp kapasiteleri 10, 12, 15 ve 18 L.’lik tüplerdir. Bazı dalışlarda çiftli tüpler de kullanılabilir (Mağara Dalışları). Hava tüplere yaklaşık 200 Atm. basınç altında doldurulur. Çelikten veya alüminyumdan yapılırlar. Kullanacağınız tüp seçimi kullanıcının cüssesine, kullanma şekline ve biçimine bağlıdır.
REGÜLATÖR: Tüpte yüksek basınçta bulunan havayı düşürerek çevremizdeki basınca uygun hale getiren aletlerdir. Modern regülatörler çok az hareketli parçası olan basit ve güvenilir aletlerdir. Üç parçadan oluşur; birinci kademe, toz kapağı ve ikinci kademedir. Regülatörler dalışın en önemli ve en can alıcısı parçasındandır. Regülatör yedek bir ikinci kademeyi ve BC şişirme hortumunu da içerir. Ahtapot havasız kalma durumlarında iki dalgıcın aynı regülatörden nefeslenmelerini sağlar. Ahtapot uzun hortumu ve parlak rengi ile kolayca ayırt edilebilir.
SUALTI BASINÇ GÖSTERGESİ: Su altı tüp basınç göstergesi, tüpteki hava basıncının devamlı izlenmesini sağlar. Bu alet yardımıyla su altında havasız kalma tehlikesi olmaksızın dalışı planlayabilir ve çıkış noktasına dönebilirsiniz. Kullanılması mecburi olan malzemelerdendir. Pasif bir cihazdır. Yani sizi kendi kendine uyarmaz. Basınç göstergenizi sık sık kontrol etmeyi alışkanlık haline getirmelisiniz. Piyasada pek çok tipi vardır; analog, digital, üzerinde derinlik ve pusula göstergeleri olan tipleri vardır.
DALIŞ BİLGİSAYARI: Profesyonel dalışlarda ve hatta her dalışta olması gereken bir malzemedir. Dalış bilgisayarı bizim ne kadar derine daldığımızı, dalış zamanını ,su sıcaklığını, vs. gibi şeyleri gösterdiği gibi ayrıca dalışta girdiğimiz degerlere göre sınır dalış metrelerinde bizi uyarır. Çıkış esnasında bekleme süresini dahi kendi size bildirir. Çok çeşitli dalış bilgisayarları vardır.
BIÇAK: Su altında yaşanabilecek bir takım tehlikelerden korunmak için veya dalış esnasında balık ağı ve benzeri şeylere takıldığımızda kullanılan bir dalış ekipmanıdır.
DALIŞ ÇANTASI: Dalış esnasında tün malzememizi yanımızda kolay taşımaya yarayan ekipmandır.
Zannedilenin aksine, dalış eğitimine başlayanların ya da dalış yapacak olanların kendileri istemedikleri sürece herhangi bir malzemeyi satın almalarına gerek yoktur. Eğitim sırasında tüm malzemeler dalış merkezi tarafından sağlanır. Dalış merkezi ile dalışa gidecek olan sertifikalı dalıcılara da ekipman dalış merkezi tarafından verilir.
Yine de dalıcının, aşina olduğu kendi malzemelerini kullanması dalışın daha keyifli olmasını sağlamaktadır. Dalış merkezlerinde kullanılan malzemeler ortak kullanımdadır ve genellikle eğitimlerde kullanıldığı için çabuk yıpranmaktadır ve ayrıca kişiye özel ekipman ayarlama imkanı da olmamaktadır. Dalıcı eğer kendi malzemeleri varsa hem dalış öncesinde kendine uygun malzeme bulmak için uğraşmamakta hem de kendi malzemelerine sualtında iyice alışmış olduğu için ekipmanı tanımak için sualtında vakit kaybetmemektedir.
Dalış malzemeleri kişiye özel kullanılması halinde yıllarca kullanılabilir. Ayrıca dalış eğitimine başlarken malzeme alımına özellikle maske ve palet ile başlamak, daha sonra becerilerimizi ilerletip tecrübe kazandıkça diğer malzemeleri edinmek daha mantıklı ve ekonomik olacaktır. Malzeme satın alırken olabildiğince fazla araştırmak ve bilgi edinmek hem doğru malzeme seçimini sağlayacak hem de gereksiz-pahalı malzeme alımını ve fazla masrafı önleyecektir.
Dalış malzemelerinin tamamını birden satın almanız gerekmediğini ve bu ürünlerin satın alındıktan sonra çok uzun bir süre kullanılabildiğini, kolay kolay arıza yapmadığını ve masraflı bakım gerektirmediğini düşünürsek, Dalış’ın ve kullanılan malzemelerin pahalı olduğu imajının çok da doğru olmadığı sonucuna varabiliriz.